
กายภาพบำบัด ในผู้ป่วยเวียนศีรษะ และมีความผิดปกติของการทรงตัว
ผู้ป่วยเวียนศีรษะ อาการเวียนศีรษะ โคลงเคลง ทรงตัวลำบากขณะยืนและเดิน อาการเหล่านี้มักมีผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน และกระทบต่อคุณภาพชีวิต ของผู้ป่วยอย่างมาก เพราะอาจจะทำให้เกิดความวิตกกังวล และซึมเศร้าเนื่องจากกลัวล้ม และต้องคอยระวังการเคลื่อนไหวศีรษะ และลำตัว เพื่อไม่ให้กระตุ้นอาการเวียนศีรษะ ซึ่งในปัจจุบันคนทั่วไปมักจะยังไม่ทราบว่า กายภาพบำบัด สามารถช่วยรักษาผู้ป่วยที่มีอาการดังกล่าวได้ โดนสามารถทำได้ด้วยนักกายภาพบำบัด ซึ่งมีความเชี่ยวชาญ ในการรักษาความผิดปกติของการเคลื่อนไหว ที่จะสามารถช่วยออกแบบโปรแกรมการฟื้นฟูการทรงตัว และการเคลื่อนไหวของผู้ป่วย ให้สามารถกลับมาใช้ชีวิตตามปกติ ให้ได้มากที่สุด
สาเหตุของอาการเวียนศีรษะ ผู้ป่วยเวียนศีรษะ ได้แก่
ผู้ป่วยเวียนศีรษะ
- ความดันต่ำจากการเปลี่ยนท่า
- โรคความผิดปกติ ของระบบประสาทการทรงตัว ในหูชั้นไน
- ภาวะช็อคจากเลือดไป เลี้ยงไม่เพียงพอ หรือขาดเลือด
- โรคระบบทางเดินหายใจ
- โรคหลอดเลือดสมอง
- สาเหตุอื่น ๆ ได้แก่ โรคโลหิตจาง โรคทางจิตเวช น้ำตาลในเลือดต่ำ เป็นต้น
ส่วนสาเหตุสำคัญที่สุดของอาการเวียนศีรษะ ร่วมกับมีความผิดปกติของการทรงตัวนั้นคือ กลุ่มโรคของหูชั้นในที่ควบคุมระบบประสาท การทรงตัวผิดปกติ ประกอบด้วยความผิดปกติของส่วนต่าง ๆ หลายชนิด ได้แก่ โรคบ้านหมุนจากตะกอนในหูชั้นในเคลื่อน โรคเส้นประสาทการทรงตัวอักเสบ โรคความดันน้ำในหูผิดปกติ เนื้องอกของเส้นประสาททรงตัว เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีสาเหตุอื่น ได้แก่ ประวัติการบาดเจ็บบริเวณกระดูกข้อต่อคอ โรคหลอดเลือดส่วนก้านสมองระยะเรื้อรัง และผู้สูงอายุที่มีภาวะล้มบ่อย โดยการรักษาทางการแพทย์ และกายภาพบำบัด จะแตกต่างกันตามสาเหตุ
ระดับความรุนแรง ของอาการเวียนศีรษะ
- มีอาการเวียนศีรษะ แต่ไม่มีความรู้สึกหมุน
- อาการบ้านหมุน รู้สึกว่าร่างกาย หรือสิ่งแวดล้อมกำลังหมุน
- อาการโคลงเคลง รู้สึกไม่มั่นคงขณะนั่ง ยืน เดิน เสมือนอยู่บนเรือ
บทบาทของนักกายภาพบำบัด
บทบาทของนักกายภาพบำบัด เมื่อมีผู้ป่วยมาพบนักกายภาพบำบัด ด้วยอาการเวียนศีรษะ และมีความผิดปกติ ของการทรงตัว ได้แก่ การตรวจประเมิน คัดกรองโรค และตัดสินใจวางแผนการรักษา ทางกายภาพบำบัด หรือส่งต่อแพทย์เฉพาะทาง และการรักษาเพื่อลดอาการเวียนศีรษะ บ้านหมุน และฟื้นฟูการทรงตัว โดยการรักษาในผู้ป่วย แต่ละรายจะแตกต่างกัน ขึ้นกับพยาธิสภาพของโรค และระยะการดำเนินโรค ดังนี้
- กายภาพบำบัดในผู้ป่วยบ้านหมุนจากสาเหตุ “ตะกอนในหูชั้นในเคลื่อน”
อาการบ้านหมุน ที่เกิดจากตะกอนในหูชั้นในเคลื่อน เป็นภาวะหนึ่งในกลุ่มอาการเวียนศีรษะ และการทรงตัวผิดปกติที่เกิดจากโรค ของระบบประสาทการทรงตัวในหูชั้นใน โดยมีตะกอนหลุดไปโดน พื้นที่ที่มีการส่งสัญญาณประสาทมากกว่าปกติ ทำให้เกิดอาการเหมือนมีบ้านหมุน ปัจจัยเสี่ยง ของการเกิดตะกอนเคลื่อนหลุดมีหลายอย่าง ตั้งแต่ ตะกอนเคลื่อนหลุดออกมาเอง โดยไม่ทราบสาเหตุ ตะกอนเคลื่อนหลุดหลังมีความผิดปกติ ของระบบประสาทการทรงตัวในหูชั้นในอื่น ๆ มาก่อน ไทรอยด์ฮอร์โมนมากหรือน้อยเกินไป นอนไม่พอเป็นระยะเวลาหลายวัน ผู้ป่วยที่นอนนานเกินไป เกิดอุบัติเหตุศีรษะถูกกระแทก และมีโรคประจำตัวบางอย่าง เช่น ความดันโลหิตสูง เบาหวาน กระดูกพรุน ข้อต่ออักเสบ และซึมเศร้า เป็นต้น
ผู้ป่วยภาวะบ้านหมุนเฉียบพลัน เมื่อไปโรงพยาบาล แพทย์จะทำการซักประวัติ และตรวจคัดกรองสาเหตุ ที่อันตรายโดยเฉพาะโรคหลอดเลือดสมอง ด้วยวิธีการต่าง ๆ หากพบว่า เป็นโรคตะกอนหูชั้นในเคลื่อนหลุด จะให้การรักษาด้วยการจัดท่าศีรษะ เพื่อเก็บตะกอนกลับเข้าที่ บางโรงพยาบาลอาจให้นักกายภาพบำบัด เป็นผู้รักษา ตลอดจนให้ความรู้เกี่ยวกับการดูแลตนเอง เพื่อป้องกันการเกิดซ้ำ โดยปกติอาการบ้านหมุนจะหายไปตั้งแต่วันแรกที่รักษา แต่ถ้าไม่หายก็จำเป็นต้องมีการนัดมาตรวจประเมินและจัดท่ารักษาซ้ำอีกครั้ง
- กายภาพบำบัดในผู้ป่วยเวียนศีรษะ และการทรงตัวผิดปกติจากสาเหตุ “โรคของระบบประสาทการทรงตัวในหูชั้นใน”
ก่อนจะมีอาการเวียนศีรษะ และโคลงเคลง ผู้ป่วยอาจมีอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน และเสียการทรงตัวอย่างรุนแรงมาก่อน ซึ่งมีสาเหตุมาจาก เส้นประสาทการทรงตัวในหูชั้นในอักเสบเฉียบพลัน หรือมีภาวะความดันน้ำในหูผิดปกติ เป็นต้น เมื่ออาการคงที่เข้าสู่ระยะเรื้อรัง ผู้ป่วยอาจยังคงมีอาการเวียนศีรษะ และโคลงเคลงได้ อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยบางคนอาจไม่ได้มีอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน หรือเสียการทรงตัวรุนแรงมาก่อน แต่เกิดอาการแบบค่อยเป็นค่อยไป เพราะโครงสร้างในหูชั้นในเสื่อม ในระยะเฉียบพลันผู้ป่วยจะมีอาการเวียนศีรษะ บ้านหมุนและเสียการทรงตัวค่อนข้างรุนแรง แพทย์จะใช้เครื่องมือทดสอบการทำงานของหูชั้นในเพื่อยืนยันโรค และให้ยากดระบบการทรงตัวเพื่อลดอาการเวียนศีรษะ บ้านหมุนอย่างรุนแรง จากนั้น เมื่ออาการคงที่ แพทย์จะปรับยาเพื่อส่งเสริมการฟื้นฟู ระบบการทรงตัวร่วมกับส่งมารับการฝึกกายภาพบำบัด เพื่อเร่งการฟื้นตัว และป้องกันการเกิดอาการซ้ำ วิธีการทางกายภาพบำบัดในระยะฟื้นตัวนี้ ประกอบด้วย
- การฝึกการเคลื่อนไหว โดยจ้องมองเป้าหมายร่วมกับหันศีรษะซ้าย-ขวา และก้ม-เงย
- การฝึกเพื่อให้ชิน ต่อการเคลื่อนไหวที่กระตุ้นให้เกิดอาการเวียนศีรษะ
- การฝึกการทรงตัวขณะยืน และเดิน ด้วยการฝึกยืนหลับตาบนพื้นฟูก ฝึกเดินร่วมกับหันศีรษะซ้าย-ขวา ก้ม-เงย
- การออกกำลังกาย เพื่อความทนทานของระบบหัวใจ หลอดเลือด และกล้ามเนื้อ เช่น การเดิน หรือการปั่นจักรยาน
- กายภาพบำบัดในผู้ป่วยเวียนศีรษะ และมีความผิดปกติของการทรงตัวจากสาเหตุอื่น
บางครั้งผู้ป่วยเวียนศีรษะ และมีความผิดปกติของการทรงตัว อาจมาพบนักกายภาพบำบัดในรูปแบบ คล้ายกลุ่มอาการออฟฟิศซินโดรม ซึ่งมีอาการปวดคอร่วมกับมึน เวียนศีรษะโดยนักกายภาพบำบัด จะตรวจประเมิน เพื่อแยกปัญหาว่าอาการที่เป็น เกิดจากความผิดปกติของโครงสร้างหูชั้นใน ทำงานผิดปกติหรือไม่ หรือบางคนอาจมีอาการเกิดจากทั้งสองสาเหตุ ร่วมกัน เมื่อวินิจฉัยได้ถูกต้อง จะทำให้วางแผนการรักษาทางกายภาพบำบัด ได้เหมาะสม หรืออาจส่งต่อแพทย์ เพื่อรับการรักษาอื่น ๆ ร่วมด้วย
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือด ส่วนก้านสมองระยะเรื้อรัง ซึ่งพบได้ประมาณร้อยละ 15 ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ทั้งหมดจะมีปัญหาการทรงตัว โดยอาจมีอาการเวียนศีรษะร่วมด้วย นักกายภาพบำบัดสามารถ ช่วยผู้ป่วยกลุ่มนี้ได้ในระยะเรื้อรัง แต่ในระยะเฉียบพลันของผู้ป่วย จะมีอาการบ้านหมุนและทรงตัวไม่ได้ ในระยะนี้ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการรักษา ที่เหมาะสมจนอาการคงที่เข้าสู่ระยะที่ควรได้รับการฟื้นฟู นักกายภาพบำบัดจึงจะออกแบบโปรแกรมการรักษา เพื่อลดอาการเวียนศีรษะ และฟื้นฟูระบบการทรงตัว ควบคู่ไปกับโปรแกรมการรักษา โรคหลอดเลือดสมอง
สำหรับผู้สูงอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป พบว่าปัญหาการทรงตัวมักเกิดจาก หลายสาเหตุร่วมกันคือ อาการเวียนศีรษะจากโรคของระบบประสาทการทรงตัว ร่วมกับโรคข้อเสื่อม กล้ามเนื้ออ่อนแรง ระบบประสาทรับสัมผัสฝ่าเท้าเสื่อม โรคทางสมอง ผู้สูงอายุจะไม่สามารถเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว หรือไม่คล่องตัว ซึ่งทำให้ผู้สูงอายุเสี่ยงหกล้มได้ นักกายภาพบำบัดมีบทบาทสำคัญในการประเมินความเสี่ยง และการป้องกันล้มในผู้สูงอายุ และออกแบบโปรแกรมการออกกำลังกาย เพื่อฟื้นฟูระบบการทรงตัว และเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
โรงพยาบาลกายภาพบำบัด สไมล์ เป็นโรงพยาบาลเอกชนขนาดเล็ก บริการรับดูแล และ การรักษา การบำบัด การพยาบาลและการฟื้นฟูร่างกาย ผู้สูงอายุและผู้ป่วย โดยทีมสหวิชาชีพ พยาบาล ผู้ช่วยพยาบาลและนักกายภาพบำบัด ผ่านการรับรองมาตรฐานของกระทรวงสาธารสุข
เรารับอาสาดูแลคนที่ท่านรัก เพื่อแบ่งเบาภาระของท่าน โดยทีมงานมืออาชีพมากด้วยประสบการณ์ จากทีมงานสหวิชาชีพผู้ชำนาญการ และเราพร้อมให้บริการ ที่พักแก่ผู้สูงอายุ ผู้ป่วย ทั้งประจำและไป – กลับ รายวันและรายเดือน เช่น ผู้ป่วยอัมพฤกษ์ อัมพาต ผู้ป่วยเรื้อรัง ติดเตียง หรือต้องการพักฟื้น เน้นการฟื้นฟูและการบำบัด
Smile Physical Therapy Hospital โรงพยาบาลกายภาพบำบัดสไมล์ 87 หมู่9 ต.บ้านใหม่ อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี ประเทศไทย 11140
Tel : 099 914 1595 ( คุณแพรว )
Line : @smilehospital24
E-mail : [email protected]
Tiktok : @smilepthospital.com
YouTube : @user-je7ou7rm9b
FaceTBook : โรงพยาบาลกายภาพบำบัดสไมล์ (Smile Physical Therapy Hospital)